Bugün bebek odasından yeni doğmuş bir bebek için konsultasyon istediler. Pediatrist arkadaşım tek testisin sert, koyu renkli ve cilde fikse olduğunu söyledi. Zaten daha telefondayken tanıyı koymuştuk. Diğer testisin nasıl olduğunu sorduk. İyi olduğunu öğrenince panik olmadan bebeği muayene ettik. Tanı yenidoğan testis torsiyonu idi. Akut bir durum olmadığı için diğer olasılıkları ekarte etmek ve karşı testisin gerçekten iyi durumda olduğunu öğrenmek için ultrason istendi. Sonucuyla beraber ebeveyneleri ile konuşuldu, tüm olasılıkları anlatıldı, bebek anesteziyi kaldırabilecek durumda olduğundan uygun zamanında ameliyata alarak dönmüş ve ölmüş olan testisi alındı, sağlam testiste de böyle bir durum olmasın diye torbasının içerisine dikilerek sabitlendi.
Çocuk cerrahının seyir defterinde size yenidoğan bebeklerdeki testis torsiyonlarından bahsetmek istedim.
İyi seyirler,
Anne karnındaki dönemden başlayarak, bebeğin hayatının ilk 30 günü içerisinde testisin kendi çevresinde dönmesine “yenidoğan testis torsiyonu” deniliyor. Yenidoğan bebeklerde testis torsiyonunun sıklığı net değil. Yok olmuş testisler hariç, 100,000 de altı gibi bir oran veriliyor, tüm çocukluk çağı testis dönmelerinin %10 kadarı. Ama bu bilgilerin çok güvenilir olduğunu düşünmüyorum.
Ancak şu önemli, %70-80 kadar torsiyon anne karnındayken olan grup, yani çoğuna tanı koyduğumuzda zaten testisler ölmüş oluyor. %5-15 kadarı da çift taraflı olabiliyor.
Yenidoğan döneminde testis torsiyonu olan bebekleri iki gruba ayırmak, bizim yaklaşımımız için çok önemli.
İlk grup prenatal grup. Yani acil olmayan grup. Bu gruptaki bebeklerin testisleri anne karnındayken dönmüş oluyor. Bebekte genelde bir bulgu oluşturmuyor. Aslında bunları da ikiye bölmek gerek. Anne karnındayken erken ve geç dönemde dönen testisler.
Anne karnında daha erken evrede testis kendi çevresinde döndüyse, zaman içerisinde kanlanması olmadığı için vücüt tarafından yok ediliyor. Bu duruma yok olmuş testis, kaybolmuş testis gibi isimler veriliyor. Emin olmak lazım, döndüğü için yok olmuş testis mi var, yoksa testis mevcut ve karın içerisinde mi, yoksa hiç mi gelişmedi? Böyle durumlara nasıl yaklaşmak gerektiğini gelecek seyirde daha detaylı anlatacağım.
Eğer daha doğuma yakın bir zamanda testis döndüyse, o zaman size girişte anlattığım gibi bulgular ortaya çıkıyor. Testis ödemleniyor, büyüyor, sertleşiyor, torba içerisinde daha yukarıda yerleşmiş görünüyor, koyu renkli, cilde daha fikse olmuş izlenimi veriyor. Sıklıkla diğer testis çevresinde de reaksiyonel sıvı toplanıyor. Bu bebeklerde testisin kurtarılabilme yüzdesi neredeyse %0, yani imkansız gibi. Hemen hepsi ameliyatta baktığımızda ölmüş oluyor. Bu durumda tedavide aslında diğer taraftaki testise yönelmek, onu korumak gerekiyor. Çünkü azynı zamanda veya takip eden aylar içerisinde diğer sağlam tarafta da dönme görülebilir. Böyle bir durum olmasını hiç istemeyiz çünkü testis olmazsa bebeğin düm hayatı boyunca hormon alması gerekekecek. Sonuçta dediğim gibi bu bebeklerin durumu çok acil değil. Durum böyle olunca yaklaşımlar da değişebiliyor. Kimi hiç ameliyat etmeyip, olası testis dönmesi bulgularını anlatarak takip altında bırakıyor. Biz buna pek katılmıyoruz çünkü ebeveynler olası bir diğer sağlıklı testisin dönmesini atlayabilir, ayrıca yerinde bırakılan ölü testis enfeksiyona neden olabilir. Tabi bir de mediko legal açıdan korunmacı tıp anlayışı, hiçbir girişim yapmadan takip seçeneğini ortadan kaldırıyor. Kimi cerrahlar da olası anestezi riskini en azına indirmek için 1 aylıkken ameliyat ediyorlar. İyi bir anestezi ekibiniz varsa, hastane şartları uygunsa çok şart değil. Bizim yaklaşımımız girişte anlattığım gibi, bebeğin uygun olduğu ilk anda ameliyata almak. Hem karşı sağlıklı testisi korumak, hem de %1 bile dönmüş olan testisi kurtarma şansını kullanmak istiyoruz. Ölü testisi çıkarıyoruz, sağlam olanı ise torba içerisine sabitliyoruz. Ama her iki testis de dönmüşse, çok oyalanmadan ameliyata alıp, renkleri siyah, ölü görünseler bile çıkarmıyor, dönüklüğü düzeltip torba içerisinde sabitleyip bırakıyoruz. Sperm yapıcı hücreler çabuk ölüyorlar ama hormon yapanlar biraz daha dayanıklı oluyorlar. Belki, küçük de olsa bir şans ileride hormon ihtiyacına desetek olabilir diye düşünüyor, diğer riskleri göze alıyoruz.
İkinci grup, bebek doğduktan sonra, ilk 30 gün içerisinde dönen testisler. Bu bebeklerde ilk muayeneleri yapıldığında testisler normal, ama sonra testis kendi çevresinde dönüyor, torbada kızarıklık, şişlik ve bebekte huzursuzluk, kusma oluyor. Bildiğimiz akut skrotum tablosu. Daha büyük çocuklarda gördüğümüz testis torsiyonu gibi yaklaşıyoruz. Testisleri %30-40 oranında kurtarabiliyoruz.
Ameliyat tekniğini burada çok tartışmanın gereği yok. Ama kısaca söyleyim. Sıklıkla torbada orta hatta bir kesi yaparak giriyoruz. Kasık kesisi ile girerek yapanlar da var ama biz ultrason yapıp tümör gibi başka bir neden olmadığına eminsek, bir de bu bebeklerde fıtık, hidrosel riski düşük olduğundan kasık kesisi çok da şart değil düşüncesindeyiz.
Evet, bir seyrin daha sonuna geldik. Aslında bizim yaklaşımızın çok net olduğu, ama çocuk cerrahisi dünyasında hala netlik olmayan bir konuyu anlatmış oldum. Anlattıkları dinlemek/izlemek isterseniz burayı tıklayabilirsiniz. 
Sevgiyle kalın,
Prof. Dr. Egemen Eroğlu
Aralık 2023