Üç yaşında kız çocuk boynunda şişlik olduğu için getiriliyor. Muayenede tam boyun orta hatta, ağrısız, yumuşak bir şişlik olduğunu görüyorum. Yapılan tetkiklerinde tiroid bezinin normal olduğu, ortada, dil kemiğine kadar uzanan bir kanalla ilerleyen kistik bir yapı görülüyor. Dil kemiğinin ortası ile beraber kisti çıkarıyoruz ve sorun çözülmüş oluyor.
Size Çocuk Cerrahının Seyir Defterinde boyunda en sık görülen doğumsal kist olan, “Tiroglossal kanal kistini” anlatacağım.
Embryo henüz daha 4 haftalıkken, dilden küçük bir çıkıntı oluşmaya başlıyor. Bu küçük çıkıntı yavaşça orta hatta boyundan aşağı doğrı ilerliyor ve boyun alt tarafındaki olağan yeri olan bölgeye yerleşiyor. Evet, tiroid bezinden bahsediyorum. Bu iniş yolu, hyoid kemik dediğimiz dil kemiğinin hemen önünden geçiyor, nadiren arkasından da olabiliyor ama dil kemiği bağlantısı bizim için çok önem arz ediyor. İniş tamamlandıktan sonra bu iniş kanalı genelde onuncu haftalarda kayboluyor. Kaybolmazsa, bu kanal kalıntılarından tiroglossal kanal kisti gelişiyor. Tiro – yani tiroid, glosso – yani dil. İsim de buradan gelmiş oluyor.
Genelikle orta hatta yerleşen bu kistik yapılar çoğunlukla çocuklarda ve ergenlerlerde saptanıyorlar, ama üçte bir olgu daha ileri yaşta olabiliyor. Kadavralarda yapılan çalışmalarda 200 erişkinin 14 tanesinde tiroglossal kanal kisti bulunmuş, %7.
Hareketli, ağrısız, yumuşak, orta hatta yerleşmiş bir kitle. Dil kökünden boyunun dibine kadar herhangi bir yerde yerleşebiliyor. Tek tük acayip yerlerde yerleşmiş olgu raporları da var.
Klasik bilgi, yutkunurken dilin hareketi ile beraber hareket ettiği yönünde, gel de bunu çocukta anla. Zaten daha elini uzattığın zaman ağlamaya başlıyorlar…
Neyse, diyeceğim o ki ya boyunda fark edilen bir şişlik veya kistin enfeksiyon gelişmesinden kaynaklanan bulgularla fark ediliyorlar.
İlk tercihimiz hep önce US. Hem zararsız, hem de kist mi, katı mı hemen anlayabiliyoruz. Ama dil kemiğiyle olan bağlantıyı genelde gösteremiyor. BT veya MR ile ileri tetkik yapmak gerekebiliyor. Eğer tiroid bezinin yerine düzgün yerleşmediği, bizim gördüğümüz şişliğin tiroid bezi olabileceği şüphemiz olursa sintigrafi de isteyebiliyoruz. Bazı yerlerde ince iğne biopsileri de yapılıyor, ama özellikle çocuklarda düşük kanser olasılığı ve ücret etkinlik analizi göz önünde bulundurulduğunda yapmamak ağır basıyor. Tüm hastalarda tiroid fonksiyon testlerini mutlaka görüyoruz.
Tedavisi tahmin edebileceğiniz üzere kisti çıkarmak. Neden? Çünkü enfeksiyon gelişebilir, çünkü %1-2 kanser hücreleri içerebilir.
Enfeksiyon çok önemli çünkü enfeksiyon geçirmemiş kistlerde bile nüks oranı %8 lerdeyken enfeksiyon sonrası bu oran %40lara çıkıyor.
Ameliyatta tüm kisti, kanalı ve kanalın yakın komşuluğundan dolayı dil kemiğinin ortasını beraber çıkarıyoruz. Bizim dilimizde bu işlemin adı Sistrunk operasyonu.
Aklınıza gelecek soruyu hemen cevaplayayım. Dil kemiğinin ortasını çıkarmak hiç problem yaratmıyor. Belki ameliyattan sonra birkaç gün yutkunması hafif ağrılı olabilir, o kadar.
Bazı yerlerde kist içerisine enjeksiyon yaparak tedavilerden de bahsediliyor ama kanser olmadığından emin olmak gerekiyor ve başarı oranları daha düşük.
Son zamanlarda küçük ve infeksiyonsuz kistler için düzenli US ile takip de alternatif olarak sunulabiliyor.
Bir seyrimizin daha sonuna geldik. Anlattıklarımı izlemek isterseniz lütfen tıklayın, bizi instagramdan takip etmeyi unutmayın.
Mutlu kalın,
Prof. Dr. Egemen Eroğlu
Ağustos 2023