Bir çocuk cerrahı olarak en sevmediğim konunun bu kabızlık konusu olduğunu söyleyebilirim. Belki de pediatristler ve pediatrik gastroenterologlardan seken, zor olgularla biz çocuk cerrahları uğraşmak zorunda kaldığımız için, ya da bir cerrah olarak tedavinin sonucunu hızlıca görmeye alıştığımdan ciddi, kronik kabızlığı olan çocuklarla uğraşmak zor geliyor. Daha önce “Çocuğum neden kabız oldu? Nasıl Tedavi edebilirim?” ve  “Kabızlık mı ana fissürden yoksa anal fissür mü kabızlıktan kaynaklanıyor?” başlıklı videolar çekmiştim. Üzerlerine tıklayarak videoları seyredebilir, veya sitemden arama butonuna “kabızlık” yazarak ilgili blogları okuyabilirsiniz.
Çocuk Cerrahının Seyir Defteri’nde bu bölümde size çocuklar kabız kalmasın, bize de zor hastalar gelmesin diye bazı öneriler yazdım.
 İyi seyirler,
Çocuk bir sefer kabız kaldı mı tedavi etmek zor oluyor. Çünkü kabız kalınca kaka sertleşiyor, sertleşince çıkarken acıtıyor, acıyınca kakayı tutuyorlar, tutunca daha da sertleşiyor, bu sefer çıkarken daha da acıtıyor… Buyrun size kısır döngü.
Bu kısır döngü olmasın diye 2 önemli önerim var. Birincisi diyet, ikincisi tuvalet alışkanlığı.
Diyet için önerilerim şöyle:
Gündüzleri bol sıvı aldıracaksınız. Sıvı derken en sağlıklı sıvının su olduğunu unutmayın. Ayran ve ılık, ballı veya zeytinyağlı süt de olabilir. Ama kola, fanta, çay, kahve, enerji içeceği gibi gazlı, kafeinli içeceklerden uzak durmak gerekiyor.
Kahvaltıda bol yeşil zeytin, kuru kayısı, ceviz, haşlanmış yumurta, peynir, meyve olabilir. Meyve derken kayısı, erik, armut ve kabuklu elmayı kast ediyorum.
Yağsız et, bulgur pilavı, kepekli makarna, kepekli pirinç, sebze yemekleri, kuru baklagiller (kuru fasülye, nohut, mercimek gibi) önerdiğim yemekler. Genelde fırın, haşlama, ve ızgara yöntemleri daha iyi oluyor.
Süt ve süt ürünlerinde, et/tavuk/balık gibi protein kaynaklarında posa çok olmuyor, onun için beraberinde meyve sebze, kuru baklagiller dengeleyebiliyor.
Her öğünde bolca salata öneriyorum. Çiğ besinler her zaman iyidir.
Kuru kayısı, kuru incir, kuru üzüm, kuru yaban mersini, çiğ badem, çiğ fındık aralarda güzel olur.
Ekmek tüketeceksiniz kepek, çavdar, tam tahıllı, tam buğday ekmekleri dönüşümlü tüketilebilir.
Ama bence en olmazsa olmazı kefir, yoğurt, tarhana, boza, şalgam ve turşu.
Peki neleri tüketmemeli?
Beyaz ekmek, bisküvi, beyaz pirinç pilavı, beyaz makarna, puaça gibi unlu mamüller, hazır paketli gıdalar, işlenmiş et ürünleri; sosis, salam, kızartma, kavurma, sucuk, acı baharatlı yiyecekler, çikolata, pizza, tost, hamburger, patatatesin hiçbir çeşidi; kızarmış, püre, citos, ruffles vs.
Meyvelerden şeftali, muz,kabuksuz elma, havuç da önermiyorum.
Ama unutmayın, bunlar çocuk. Tabi ki çocuğun canı muz çektiyse az bir ısırık, tadımlık verilebilir; veya çikolata yemeyecek mi? Bir parça verebilirsiniz. Ama muz istedi diye eline koca bir çikita veya çikolata istedi diye koca bir paket kare çikolata vermeyeceksiniz.
Gelelim tuvalet alışkanlığı önerilerime:
En ama en önemlisi düzenli tuvalete gitme alışkanlığı. Biz yemek yediğimizde, midemize gelen besin, gastrokolik refleksi uyarır. Yani midemize gelen besinle barsaklarımızda bir hareketlenme oluşur. İşte bu refleksi kullanmak gerekiyor. Her gün, sabah ve akşam, mümkün olduğu kadar aynı saatlerde, biraz önce anlattığım diyete uyarak beslenilmesini, yedikten 5 dk sonra da tuvalete oturulmasını tavsiye ediyorum. Kakam yok, şimdi oyun oynayacağım, arkadaşım bekliyor gibi bahaneler yok. Vücut saatini ayarlayıp, bu ritme göre hareket etmek gerekiyor. Düzenli yemek yenecek, 5 dk sonra tuvalete oturulacak.
Tuvalete oturmak da bir sanat. Rahat olmalı, ortam soğuk veya çok sıcak olmamalı, çocuk klozete oturduğunda ayakları mutlaka yere değmeli, tercihan dizler 10-15cm kadar kalçadan daha yüksekte durmalı. Dirsekler dize değebilir ama daha fazla öne eğilmemeli. Bacaklar açık durmalı.
Tuvalete oturduktan sonra da hemen yapmak için ıkınmaya gerek yok. Sabırla, rahat bir şekilde beklendiğinde zaten kaka gelecektir. Birden çıkarmak için çok ıkınılırsa kakanın geçeceği yol istemsizce kapatılıyor aslında. Tekrar ediyorum, rahat bir pozisyonda, sabırla beklemek gerekiyor.
Çocuğun oyuna dalıp bacaklarını çaprazlayarak, topuğunun üzerine oturarak kakasını tutmaya çalışmasına izin vermemek, tuvalete yönlendirmek, cesaretlendirmek gerekiyor.
Son olarak bir iki cümle de çiş ile ilgili söyleyeyim.
Her sabah önce çiş yapmaya gitmeli, okulda 2-3 saat aralıklarla çiş yapmaya gitmesi öğretilmeli. Özellikle erkek çocuklar için, mümkünse oturarak, biraz önce anlattığım şekilde, işemeleri sağlanmalı. Tuvalet ihtiyacı geldiğinde hiçbir şekilde sıkışmayı beklemeden tuvalete gitmenin önemini anlatmak gerekiyor.
Bu seyrimizi de böyle sonlandıralım.
Mutlu kalın.
Prof. Dr. Egemen Eroğlu
Eylül 2024