Çocuk Cerrahının Seyir Defteri’nde size anlatacağım hastamız 13 yaşında bir erkek. Sabaha karşı birden bire sol testisinde, yani sol yumurtalığında çok ciddi bir ağrı ile uyanmış. Arkasından mide bulantısı nedeniyle kahvaltısını da yapamamış ve ağrısı iyice artınca bize gelmişler. Yaptığımız muayenede yumurtalığının sol tarafının daha şiş olması, testisinin sağ tarafa göre daha yukarıda durması, dokunmakla boyutunun arttığının ve hassasiyetinin belirginliğinin fark edilmesiyle testisin kendi çevresinde döndüğünü düşündük. Testis torsiyonu dediğimiz bu durumda acil cerrahi gerektiği için hemen ameliyathaneyi organize ettik. Hastanemizin şartları çok uygun olduğu için ameliyathaneye inerken hızlıca yaptırdığımız ultrasonografiyle tanımızı destekleyip ameliyata aldık. Evet testis kendi çevresinde dönmüştü. Düzelttik. Biraz bekledik. Kan dolaşımı olmadığı için koyulaşmış renk gittikçe pembeleşmeye başlayınca derin bir “oh” çektik. Evet, testisi kurtarmıştık. Çünkü erken gelmişlerdi. Çocuklarınızın yumurtalık ağrılarını dikkate alın. Yapılan bir çalışmada birden bire başlayan yumurtalık ağrılarının %16’sında testis torsiyonu saptanmış. Kurtarmanın tek yolu cerrahi. Çocuk Cerrahının Seyir Defterinde konumuz testis torsiyonu.
Yukarıda bahsettiğim hastamız kurmaca bir hasta değil. Birebir yaşananları anlattım.
Testis torsiyonu daha çok ergenlerde ve yenidoğanlarda görülüyor.  Yenidoğanları ayrı bir başlık altında anlatmayı planlıyorum.
Normalde testis arka tarafından torbası içerinde sabitlenmiş olarak duruyor ve böylece kendi çevresinde dönemiyor. Ama erkeklerin %17’sinde bu sabitlenme olmuyor ve testis torbanın içerisinde bir çanın tokmağı gibi boşlukta sallanabiliyor. Zaten bu bozukluğa da İngilizce “bell clapper deformity”, yani “çan tokmağı bozukluğu” deniyor. %40 çift taraflı olabileceği için de biz bir tarafta testis torsiyonu varsa, diğer sağlam tarafı da ameliyat edip sabitliyoruz.
Genelde 30 yaş altı erkeklerde, en çok da 13-14 yaşlarda görülüyor. Çünkü bu yaşlarda testis hızla büyümeye başlıyor, karın kaslarımızın uzantısı olan, testisin bağlarını saran cremaster kası çok aktif olunca da testis torsiyonuna davetiye çıkmış oluyor. Spor aktivite, travma tetikleyici nedenler arasında sayılsa da, hiçbir şey olmadan, kendiliğinden de oluşabiliyor. Daha büyük yaş erkeklerde de görülebiliyor tabi, ama büyük yaşta altta yatan neden sıklıkla tümör, yani kitle mevcudiyeti.
En çok bizim hastamızda olduğu gibi sol testisi tutuyor, %2 çift taraflı olabiliyor. Testis torsiyonu olan çocukların yaklaşık %10’unun ailesinde de testis torsiyonu öyküsü bulunuyor.
Testis torsiyonu biz çocuk cerrahları için önemli bir tanı. Geç kalınırsa, testisin kanlanması olmayacağı için testis ölebilir. Bu durumda ameliyatla testisi almak zorunda kalabiliriz.
Yumurtaların birinde aniden ağrı başlar, arkasında o tarafta şişlik oluşur. Geç kalınırsa, testis öldükçe ağrı azalır. Kitaplarımıza göre hastaların üçte birinde mide bulantısı, kusma eşlik eder. Ama ben mide bulantısı olmayan testis torsiyonu hiç görmedim. Bacak iç yüzüne dokunulduğunda cremaster kası uyarılır ve kasılınca testisi yukarı doğru çeker. İşte cremaster refleksi dediğimiz bu refleks testis torsiyonunda görülmez. Çünkü testis zaten kendi kordonu çevresinde döndüğünden kordonun boyu kısalmış, bu durumda da testis normalden daha yukarıda ve dikey yerine yanlamasına durmaya başlamıştır. Bir de sportif aktivite veya darbe öyküsü veriliyorsa ameliyathane yolu artık görülmüştür. Bazen aileler daha önce de benzer bulgular olduğunu söylerler. Testisin daha önce de kendi çevresinde dönüp, sonra da kendiliğinden düzeldiğini düşündürür ve yine tanımızı destekler.
Aslında bütün bu anlattıklarım cerrahi yapmamız için yeterli bulgular. Biz bazı puanlama tabloları kullanabiliyoruz. Arada kaldığımız durumlarda ultrasonografi gibi destek alabileceğimiz silahlarımız var tabi ki. Tanıdan eminsek hemen cerrahi. Ama emin değilsek renkli doppler ultrasonografinin duyarlılığı ve özgüllüğü neredeyse %100. Sintigrafi gibi başka yöntemler de var ama rutin klinik pratiğimizde pek kullanmıyoruz. Bir çalışmada pulse oksimetre cihazları yardımıyla hızlıca değerlendirme yapılabileceğini okumuştum. Bence çok mantıklı ama açıkçası hiç gerek kalmadı.
Ameliyat etmeden dışarıdan elle testis torsiyonun düzeltilebileceği de bildiriliyor. Ama o kadar ağrılı oluyor ki, çocuklar dokunmamıza kesinlikle izin vermiyor. Muayene ederken bile zorlanıyoruz. Ayrıca elle dışarıdan düzeltme yöntemi sadece zaman kazandırmaya yarıyor, cerrahi yine de yapılıyor.
Mümkün olduğu kadar çabuk cerrahi gerekiyor. İlk altı saatten sonra testis ölmeye başlıyor. 36 saat gibi beklenme süresinde testislerin %80’inin öldüğü bildiriliyor. Ameliyatta biraz önce anlattığım gibi torbanın ortasından yapacağımız bir kesiyle önce dönmüş testisi düzeltip torba içerisine dikerek sabitliyoruz, sonra diğer tarafta da aynı durumun gelişebileceğini bildiğimiz için, diğer tarafa da sabitleme işlemini yapıyoruz. Tabi çok geç gelindiyse, simsiyah olmuş yani ölmüş bir testisle karşılaştıysak testisi almak zorunda kalıyoruz. Yakın zamanda yapılan bir çalışmada çocuklardaki testis torsiyonu ameliyatlarının neredeyse üçte birinde testisin alınmak zorunda kalındığı yayınlandı.
Ameliyattan sonra genelde sonuçlarımız iyi olmakla beraber kurtardığımızı düşündüğümüz testislerde zamanla küçülme, apse, enfeksiyon görülebiliyor. Üretkenlik oranları türlü nedenlerle düşebiliyor. Testisini almak zorunda kaldığımız çocuklara da ileride estetik nedenlerle testis protezi yerleştirmemiz gerekebiliyor.
En iyisi çocuklarda testis ağrısını ciddiye alın. Kurtaralım.
Seyrimizin sonuna geldik. Youtube videosunu izlemek isterseniz lütfen tıklayın. Bizi instagramdan takip edin.
Ve mutlu kalın.
Prof. Dr. Egemen Eroğlu
Ekim2021