Bir önceki seyirde sizlere göbek kordonunun nasıl oluştuğu, yenidoğan göbek kordonuna nasıl bakım yapmak gerektiği, göbek granulomu tedavisi hakkında bilgiler vermiştim. Bu seyirde de sizlere yenidoğan bebeklerde görülebilen göbek infeksiyonunu anlattım.
Doğumdan hemen sonra göbek binlerce mikroorganizma tarafından istila edilmeye başlıyor. Ve aslına bakarsanız canlılığını yitirmeye başlayan göbek kordonu kalıntısı bakterilerin üreyebilmesi için süper uygun bir ortam oluşturuyor. Kordonun içerisinde bulunan damarlar vasıtasıyla da bu bakteriler yenidoğmuş bebeğin kanına karışıp sepsise neden olabilme potansiyeli taşıyorlar.
Göbek kordonu ve çevresindeki dokuların enfeksiyon kapmasına “omfalit” diyoruz. Göbek kordonundan akıntı, çevresindeki dokuda şişlik, hassasiyet, kızarıklık olmasıyla kendisini gösterebiliyor. Neyseki gelişmiş ülkelerde, bizim ülkemizi de bu sınıfa halen sokabiliriz diye düşünüyorum, omfalit görülme sıklığı binde yedi kadar. Ama malesef bazı yerlerde bu oran hastanelerde doğanlarda yüzde sekize, evde doğanlarda da yüzde 22’lere kadar çıkabiliyor. Böyle bölgelerde antiseptik kullanımı omfalit ve omfalite bağlı ölüm olasılığını azaltıyor. Göbek bakımı ile ilgili bir önceki seyirde bilgi vermiştim.
Hangi bebekler göbek infeksiyonu olma riski içeriyor?
Düşük doğum tartısı, uzamış doğum, annenin zarların erken yırtılması, annede enfeksiyon olması, steril olmayan ortamlarda doğum yapılması, göbek kordonuna kateter takılmak zorunda kalınması ve evde doğum omfalit olma riskini artırıyor. Göbek kordonuna düzgün bakım yapılmaması, hala geleneksel kül, tezek sürülmesi gibi uygulamaların yapılması, söylemeye gerek bile yok, zaten enfeksiyona davetiye çıkarıyor . Ne yaparsak yapalım, bebeğin de yatkınlığı olabilir. Mesela bazı bağışıklık sistem yetmezliği durumlarında göbek infeksiyonu riski artıyor.
Ne oluyor göbek infeksiyonu olunca?
Biraz önce bahsettiğim kızarıklık, şişlik, hassasiyet, ateş gibi inflamatuar bulgular eşlik etmiyorsa hafif bir akıntı, hatta hafif bir koku normal. Mesela fotoda gördüğünüz gibi çok göbek danışılıyor. Kordon düştükten sonra oradaki sarımtırak tabaka ve o tabakanın neden olduğu hafif sarımsı akıntı tamamen normal. Ama göbek kordonu etrafında kızarıklık oluşuyorsa enfeksiyon başlıyor olabilir. Göbekteki damarların pıhtılaşmasının gecikmesiyle hafif bir kanama da normal. Ama tekrar ediyorum, halsizlik, huzursuzluk, ateş, iyi beslenememe kötüye işaret.
Göbek infeksiyonu nelere yol açabilir?
En önemlisi bakterilerin kana karışması yani sepsis, sonra damarların ve karaciğere giden portal damarın iltihaplanıp tıkanması, karaciğer abseleri, karın zarının infeksiyonu, barsaklarda problemler, karın duvarının enfeksiyonu, nekrotizan fasit ve ölüm. Ölüm oranı %7-15 gibi oldukça yüksek bir oran. Erkek bebek, evde doğum, erken doğum, ve yüksek ateşi olan bebeklerde gidişat daha kötü.
Nasıl tedavi ediyoruz?
Önce mutlaka akıntıdan kültür alıyoruz. Sistemik bulgular varsa kan ve beyin omurilik sıvısından da örnekleme gerekebiliyor. Tabi ki antibiyotik başlıyoruz. Genellikle 10 gün kadar süren bir tedavi süreci oluyor. Lokal antiseptik ve antibiyotik kremler de verilebiliyor ama etkinlikleri damardan verilen antibiyotikler kadar güçlü değil. Hatta ağızdan bile değil, direk damardan antibiyotik öneriyoruz.
Nekrotizan fasit dediğimiz karın duvarının ciddi enfeksiyonu işin içerisine girerse belirgin yüksek ölüm oranı oluyor. Bu durumda cilt, cilt altı, yağ, ve fasya tabakaları enfekte oluyor.
Fotoğrafta gördüğünüz gibi kızarıklık artık dokuların ölmeye başlamasıyla siyahlığa dönmeye başlıyor. Enfeksiyon ve enflamasyon çok hızlı ilerliyor, yüksek ateş oluyor, kana bakteriler karışıp tüm vücuda yayılıyor, şok tablosu ve akabinde bebeğin kaybedilmesi gerçekleşiyor. Çok hızlı müdahele etmeye çalışıyoruz. Enfeksiyonlu dokuları ameliyatta hızla temizleyip, çok geniş etkili antibiyotikler ve destek tedavisi veriyoruz. Yine de nekrotizan fasit olgularında bebeğin kaybedilme oranları %60-85’lere kadar çıkıyor.
En iyisi bebeklerin temiz ortamlarda, hastanelerde, gerekli eğitimi almış sağlık personeli tarafından doğurtulmalarını sağlayalım, ve büyüklerimizden duyduğumuz geleneksel yöntemler yerine yine doktorlarımız tarafından anlatılan şekilde göbek bakımı yapalım.
Her şey bebekler için.
Anlattıklarımı seyretmek isterseniz lütfen tıklayın.
Bizi instagramda takip edin, ve mutlu kalın.

 

Prof. Dr. Egemen Eroğlu
Mart 2023